27 Nisan 2013 Cumartesi
Kürk Mantolu Madonna
Bir Sabahattin Ali eseri. Füsut Akatlı'nın yazdığı önszöde Sabahattin Ali'nin, kendi eserine, uzun öykü dediğinden bahsetmiştir. Bir çırpıda okunan bir eser. Raif Efendi'nin hayatı sadece anlatıcıyı değil bizi de içine sürüklüyor.
Raif Efendi hakkındaki bilgileri yine kendisinin yazdığı bir gün için yazılmış bir günlükten alıyoruz. Raif Efendi içine kapanık bir çocuk ve genç olarak yaşıyor. Maria Puder'in kendi portresini sergilediği bir sergide bu resmi görmesiyle hayatının akışı değişiyor. Bu portreye Andreas del Sarto'nun Madonna delle Apie tablosuna atıfla Kürk Mantolu Madonna ismi verilmiş. Maria Puder'in bu genci farkedip yanına gelmesiyle, Raif Efendi'nin ona farkedemeyecek kadar önüne bakması içe kapanıklığının boyutlarının bir emaresidir. Bir akşam bar gezisinden dönerken Maria Puder ile göz göze geliyor. Ancak bunun sarhoşluktan mı ileri geldiğini düşünürken ertesi gün aynı saatte onu gördüğünü düşündüğü caddeye geliyor Maria Puder gerçekten de oradadır!
Belki kısa belki uzun bir altı ay için Raif Efendi bambaşka bir insan oluverir! Mihriye Hanım'la evli olup kayınbiraderleri Vedat ve Cihat'la; Ferhunda Hanım ve eşi Nurettin Bey'le ve onların çocuklarıyla ve kendi kızları Nurten ve Necla ile birlikte yaşamaktadır. Yaşamını kastederek "Bu daha ne kadar sürecek?" diye sormaktadır anlatıcıya bir zaman.
Bir kaç noktada Türk filmi tadında kurgulama olduğu gözünüzden kaçmayacak: Raif Efendi "adresi bilmiyorum" diyerek gitmeyecek; lakin daha öncesinde, kaldığı pansiyonun sahibi adres değişikliği varsa polise ikamet değişikliği bildirme zorunluluğundan bahsediyor.
Sabahattin Ali'nin tahlilleri, hayatın kendisi gibi, akışında gelen olgular. Bazıları ne kadar acı olsa da hayatın bir parçası olduğunu Sabahattin Ali, aynı şekilde hissettirerek yazmış. Ayrıca bazı kullanımdan düşmüş cümle ve kelime yapılarını da görmek, onları özlediğimi hissettirdi.
Raif Efendi, on yıl sonra hiç beklemediğimi bir haberle, bir gerçekle on yılını çöpe attığını farkediyor. Bu tek gün yazılmış günlüğünde Maria Puder'den sonra ilk defa açılıyor, anlatıyor, bir nevi bize hayatını özetliyor. Bir çokları için ve kimi zaman kendisi için lüzumsuz olduğunun sanan bir adam yavaş yavaş kendi sakin görünen duvarlarının içinde boğuluyor.
Bendeki kitap Yapı Kredi Yayınları'ndan Eylül 2003 tarihli 10. baskısı.
Yapı Kredi Yayınları
Kitapyurdu.com
İdefix.com
24 Nisan 2013 Çarşamba
Biz Burada Devrim Yapıyoruz Sinyorita
“Kederli bir mecburiyettir bir insanın ülkesini sevmesi…”
Ece Temelkuran’dan bir devrimin anatomisi. O zamana kadar
doğru düzgün anlatılmamış bir devrimin hikayesi.
" “Peki yoksullar için bütün bu yaptıklarınız suç oranını düşürdü mü?”
“Bakın sinyorita, biz bu ülkede sizin bu soruyu sormaya neden olan düşünce sistemini değiştirmeye çalışıyoruz. Biz, dünyanın geri kalanı gibi insanları suçlular ve masumlar olarak ikiye ayırmıyoruz. Washington’dan IMF’den söz ediyorsunuz… Bizim bunlara öfkelenmeye vaktimiz yok. Biz burada devrim yapıyoruz Sinyorita! " "
Kitabın arka kapağında da yer alan açıklama aslında çok
doğru yapılmış. Bu kitap eğlence amaçlı yazılmış bir gezi yazısı değil, ya da
Venezüella’nın ne kadar güzel bir memleket olduğunu ve her insanın burayı
mutlaka ziyaret etmesi gerektiğini anlatan bir güzelleme hiç değil. Bu kitap
olanları olduğu gibi anlatan, bazen üzen bazen de üzerine günlerce konuşulacak
notlar barındıran ve okuyanı kesinlikle düşünmeye iten bir yapıt. İnsan bir
zaman sonra o ülkede yaşayan insanların seslerini evinde duymaya başlıyor.
İnsanların umudu kalmadığında bile değiştirmek için neler yapabileceğini
düşünmesini sağlıyor.
“Sadece uzaktan gelenler bilirler evlerinin kokusunu. Yollara belki de evlerimizin gizini ve evlerdeki halimizi anlayabilmek için çıkılır.”
İnsan ister istemez diğer ülkelerde gördüğü ve hakkında yazı
yazılmaya değer bulunan olayları kendi ülkesiyle kıyaslamak ve yine ister
istemez kendi ülkesinin daha “yaşanabilir” olduğunu düşünmek istiyor. Bazen de
insanlar söyle düşünüyor: ” Bütün bunlar benim ülkemde olsa nasıl olurdu?” Ancak ben bu kitabı okuduktan sonra bir ülkede
yaşanan her olayın aslında ülkenin vatandaşlarının ağzından anlatılması
gerektiğini kavradım. Bu kitapta, ülkede
yaşayan ve farklı sosyokültürel çevreden gelen insanların aynı ülkede
yaşamasına rağmen olan bitenleri bu kadar farklı anlatabilmesi insanı çekiyor.
Gazetelerde okunanların ya da televizyondan izlenenlerin kesinlikle o ülkede
olanları yansıtmadığını ve vatandaşlarının ağzından çıkanlarla derlenmiş bir
kitap kadar insanı etkileyemeyeceğini de
öğrendim.
Temelkuran’ın Venezüella’ya gitme sebebi, Uluslararası
gençlik festivali aslında. ABD’nin
burnunun dibinde hatta “arka bahçesinde” dünyaya kafa tutmaya karar vermiş bir
ülkenin bu gücü nereden bulduğuna dair bir merak Ece Temelkuran’ı Venezüella’ya gitmeye ve neler olup bittiğini
anlamaya itmiş. Ülkede yaşayan vatandaşların bir kısmı Chavez’in başlattığı ve
yürüttüğü bu politikaya hayranken, ülkenin zengin kesiminin Chavez’i ‘çılgın bir diktatör’ olarak algılamasının
nedenlerini araştırmış. Temelkuran
sadece devrim yanlılarıyla konuşmamış, devrim karşıtlarının da neden böyle
düşündüğüyle ilgili fikirlerini almış. Bu ülkeyle ilgili öğrendiğim en acıklı
şey ise zengin bir Venezüellalının Chavez’den önce hayatını hiç fakir insan
görmeden geçirebileceği gerçeği oldu. Bu
bir fakir devrimi ve bu devrimin nasıl planlandığının, nasıl yürütüldüğünün ve
nasıl devam ettirilmeye çalışıldığının ayrıntıları bu kitapta anlatılmış.
Venezüella devriminin nasıl yapıldığı ve o güne kadar yok
sayılan fakirlerin nasıl tekrar hayata döndürüldüğü, ülkenin en önemli gelir
kaynağı petrolün nasıl fakir insanlar için kullanıldığını ve en önemlisi bir
liderin içinden çıktığı çevreyi unutmadan o çevre için nasıl mücadele verdiğini
anlamak için okunması gereken bir kitap olduğu kanaatindeyim. İnsana umut verebiliyor.
Son olarak Ece Temelkuran’ın ağzından:
“ Yola çıkarken sorduğum soru “Onlar nasıl yapmış?”tan, “Biz nasıl yapabiliriz?”e dönüştü. Bu kitabı okuyup bitirdikten sonra sizin de sorularınızın değişmesini umarak, bir kez daha söylüyorum bana söylediklerini size:
Devrimin selamı var bize! ”
Kitap, Everest Yayınlarından 2006’da çıkmış olup bendeki
2010 tarihli 11.baskıdır.
İdefix.com23 Nisan 2013 Salı
Onlar Hep Oradaydı
Sunay Akın'ın eseri. Tarihin içinde gizlenmiş olanları "onlar hep oradaydı" diyerek önümüze getiriyor. Sunay Akın üslubuyla aktarıyor. Derlediği küçük hikayeleri fotoğraflarla ve bir çok şairin dizeleriyle süsleyerek kendine özgü zaman ve mekan kurgusu oluşturmuş. Küçük dediğime bakmayın, tüm hikayeler başlı başına bir kitap olacak nitelikte! İki Tünel Arasında bölümünde Mustafa İnan anlatılmaktadır ki daha yeni okuduğum Oğuz Atay'ın kitabı Bir Bilim Adamının Romanı: Mustafa İnan, "Onlar Hep Oradaydı"nın her bölümünün bir kitap olabileceğini göstermektedir!
Sunay Akın "Onlar hep oradaydı" cümlesini başta Kızılderililer için kullanmış. Pergelinin sabit ayağı Kızılderililer üzerinde olup büyük bir çember çiziyor ve dünyanın dört bir yanına gidiyoruz. "Yok artık!" ünlemine de hazırlıklı olmak gerekiyor! Sunay Akın bize bir şey daha gösteriyor: Bilmiyoruz! Sahip çıkmıyoruz!
Kitabın "İçindekiler"i şu şekilde:
Kuşdili KovboylarıBütün bölümler çok güzel çok özel! Her birinde zaten orada olan ama görülmemiş, görülmek istenmeyen veya bir şekilde gizlenenleri görmüş olmanın heyecanı ve kızgınlığı iç içe. Kitabın sonunda şu soruyu sordum: İnsanlar neden tahrip ediyor?! Kitapta kimi yerlerde cevapları var. Aslında cevaplar da hep oradaydı!
Kaçmak İçin Koşmayan Kızılderili
Manisa Tarzanı Değil, Manisa Apaçisi!..
Pearl Harbor'dan Haliç Kıyısına
Iraqouis'in Kamarotu
Ketenhelva Yiyen Kızılderili!çç
Saray Haremindeki Amerika
Bush'u Bush'una Bir Savaş Daha!..
Servet-i Fünuncular Aborjinlere Karşı!..
Zaman Pek Naziktir!
Geyik Ölüsü
İki Tünel Arasında
Kızılderili'nin Aya Gönderdiği Mesaj!..
Bilinmeyen Bir Ay Öyküsü
Bak Şu Çekirgenin Yaptığına!..
Meluncan mı, Yoksa Yol Arkadaşı mı?
Kara Bahtlı Kara Bart
Çocuk Dünya
Kızılderililer ve Futbol
Kafatasçılarına Atılan Gol!..
Var mı Varela Gibisi?
İyi Bir Karga...
Titanic'teki Kızılderili
Dikenli Tel
Amerika'daki Susurluk
Atom Bombası ve Mayo
17 Ağustos Depremi ve Kızılderililer
Paparazziliğin Kökeni Kızılderililer mi?
Donmuş Balık Enstitüsü
Nâzım Hikmet ve Kadın Kalbi
Kitaplara Gizlenen Kızılderililer
Çalılıkların İçinde Kimler Var
Kız Kalesi'ndeki Kızılderili
Kızılderililer Yeşilçam'da
Karl May'in Etkilediği Çocuklar
Kelebek etkisini üslubunda hissettiren Sunay Akın, beni en çok Pearl Harbor'dan Haliç Kıyısına bölümünde şaşırtmıştır. Japonların Pearl Harbor baskının hastane gemiyi (Solace) bombalamadığını ve onun Türkiye tarafından alınıp yıllarca kullanıldığı ve sonunda da parçalanarak inşaat malzemesi haline getirilmesi ve üstüne Camialtı Tersanesi'ndeki Çorlulu Ali Paşa Camii'nin şadırvanında Solace'ta röntgen odasından çıkan kurşun kaplamaların kullanılması da benim için manidar olmuştur.
Kızılderili'nin Aya Gönderdiği mesaja, sayfa 162'deki Lloyd George'un söylediğine, Donmuş Balık Enstitüsü'ne dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kitap ilk 26 baskısını Çınar Yayınları'ndan yapmıştır. Bendeki kitap Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'ndan 2012 tarihli üçüncü (yirmidokuzuncu) baskısı.
İş Kültür Yayınları
Kitapyurdu.com
İdefix.com
21 Nisan 2013 Pazar
Bütün Öyküleri

Kümesin Ötesi adlı hikâyeden;
Kendimi bildim bileli öteki dört tavuk, bir
horozla hep bu daracık avludayız. Çevremizi bana pek yüksek gelen yapılar,
duvarlar kuşatıyor. İki kapı var bu avluda. Birisi gelip geçen insanlar,
arabalar, beni hem korkutan hem meraklandıran seslerle dolu sokağa bakanı. Bu
kapının açıldığını görmedim hiç.
…
Bugün bir şeyler oldu. Sabah yemini
yedikten sonra gene o her zamanki iç sıkıntısıyla damlara doğru bakarken şu
kümesin üstüne atlasam diye düşündüm. Kanatlarımı çırpıp sıçradım. Kendimi
kümesin üstünde görünce şaşkınlıktan bağırmışım. Ötekiler de bana bakarak
bağrıştılar. Kümesin üstünden öteki kocaman dama uçmak daha kolay. Bir daha
sıçradım bağıra bağıra. Kiremitlerin üstünde yavaş yavaş karşı yana yürüdüm.
İçimde bir genişleme, yüreğimde hızlı bir çarpıntı başladı. Bizim
yaşadığımızdan çok daha büyük bir avlu göründü gözlerime. Baktım bununda dört
yanı bizimki gibi duvarlarla çevrili. Ama bu başka; içinde yaprakları dökülmüş
kocaman ağaçlar var. Topraklar yemyeşil
otlarla kaplı. Bu duvarların ardında bundan da büyük avlular vardır dedim.
Sonra uzaktan sesi gelen horozların yaşadığı bir yer olacak. Bulacağım orasını…
İnsanın dünya üzerindeki en gelişmiş
canlı olduğu söylenir. Peki, neden her insanın az ya da çok hissettiği şeyler
bu tavuğun hissettikleriyle aynı? Çünkü korkuyoruz. Daha büyük, daha iyi, daha
huzurlu avlulara uçmaya korkuyoruz. Hatta, daha da kötüsü, bu avluların
varlığını kabul etmek bile bize ve bizim o avlulara gitmemizi istemeyenlere çok
ürkütücü geliyor. Dolayısıyla, insan olmak övünülecek bir şey değil. Zira,
tavuktan bir farkımız kalmamış.
Cesaretini toplayan ve hikâyenin başkahramanı
olan tavuk, ilk kaçma teşebbüsünde bir köpekle burun buruna geldiği anda sahibi
tarafından yakalanıyor. Tekrar daracık avluya kapatılıyor. Bakalım sonra neler
oluyor.
Şimdi alacakaranlıkta gözlerimin bir şey
görmediği kümesin içinde, köşede büzüşmüş dışarı dünyayı düşünüyorum. Tavuklar “anlatsana
ne var ötede?” diye durmadan gıdaklıyorlar. Ben ağaçları, otları, köpeği
anlatacağım sıra horoz bağırıyor. “kesin be kancıklar, ne olacak ötede?
Görmediniz mi hışırı çıkmış. İşte kaçmanın sonu bu” diyor. Hep susuyorlar.
“Pis, kötü yaratık” diyorum içimden, “Geberesi..”
Gücü elinde bulundurduğu için söz
söylemeyi ve başkaları adına karar almayı kanıksamış her insan gibi bu horoz da
başka avluların olmadığını kabullenmiş. İçinde bulunduğu durumdan memnun. Çünkü
her şey onun lehine o anki koşullarda. Son kez söz cesur tavuğumuzda; bakalım
pek çok kişi gibi düzene boyun mu eğecek yoksa onurlu insanlar gibi zulme karşı
isyan mı edecek.
Kaçacağım. Ama köpekler varmış, başka
canavarlar varmış, olsun. Bu sefer kanatlarımı açar uçuveririm, hırpalatmam kendimi
onlara. Şimdi de bir şeyim yok. Yalnız ensem sancıyor az az. Hele o geçsin,
hele kanatlarım az daha uzasın kaçacağım buradan.
Bir köyde babasız olarak büyümüş,
içlerinde yaşadığı insanlardan farklı olduğu için dışlanmış, hor görülmüş,
aşağılanmış, duygularını çok yoğun yaşayan ve bir ağa kızını, sevgisini tutkuya
vardırırcasına sevmiş bir köy delikanlısın hikâyesi. Osman’ın hikâyesi.
Tutku adlı hikâyeden:
“Kalk git buradan kör karının piçi. Gelme
buraya. Rezil ettin beni köye. Kala kala sana mı kaldım ben? Yıkıl, git hadi!”
ben hep gözlerine bakardım. Kaskatıydılar. Testiyi doldurmuş dönerken durur
gene bağırırdı: “Gitmedin mi daha? Ne namıssızmışsın sen be! Bir de seni
avlumuza sokardık. Namıssız. Piç işte, ne olacak.” Sağırmışım gibi bakardım
ona. Testiyi alıp giderken, bakışlarının katılığında bir şaşmışlık olmaz mıydı?
Sonra çocuklar gelirler. Gülüşe bağrışa taş, toprak atarlar, çevremde
dönerlerdi. “Osman oscuk, gözü boooncuk!” Çocuklar korkunçtular.
Osman’ın
bu taarruza maruz kalmasının sebebi avluya çıkar da belki görürüm diye tüm
gününü, kendine bu sözleri söyleyen ağa kızının evine bakmakla
geçirmesiydi. Yani, şiirde bahsi geçen
sebep;
Belki balkona kar
seyretmeye çıkar diye sevdiğimiz kızlar
Çok dibimiz donmuştur
Ve çoğu zaman
Bu kar mevzuu
Kızlara yeterince
ilginç gelmemiştir.
Anlaşılan
o ki ağa kızına da yeterince ilginç gelmemişti mevzuu. Şimdilerdeyse insanlar
kendileri gösterecek yer arıyorlar; sosyal paylaşım siteleri. Bu lafları
duymayı hak eden Osman mı yoksa kendini göstermeye can atanlar mı? Bilemiyorum.
Fakat iyi bildiğim bir şey var; biri seni içten ve karşılık beklemeden
sevmişse, onu sevmesen bile, sırtını dönme. Üzülür, kırılır.
Sıradan bir kırlangıcın hikâyesi,
sıradan bir insan gibi.
Yük adlı hikâyeden:
Sıcaktı. Öğleye doğru belime ağır bir şey
kondu. Göz ucuyla baktım; bir kırlangıçtı. “Hayrola?” dedim. “Hayırlar.
Birlikte geçeceğiz karşıya.” “Olur yüzsüzlük değil,” dedim öfkeyle, “şimdiye
dek görülmemiş bir şey. Bu yolculuk tek başına yapılır.” “Öyleydi. Her yıl
binlerce alık kırlangıç güç bela aşar bu denizi de böyle bir kolaylık kimsenin
aklına gelmez. Bunu ilk düşünen benim. Sıcağın etkisiyle olacak, az önce geldi
aklıma.”
…
Güneş batıya devrilmişti ama
sevinemiyordum. Bir daha denedim: “Çok ağırsın. Kıyıya değin taşıyamam seni,
birlikte düşeceğiz.” “Bana göre hava hoş; sen düşersen gider bir bakasının
sırtına konarım. Bak, sizinkilerden biri daha düştü.” Kurtuluş yoktu…
taşıyacaktım bu yükü.
Aslında ne kadar tanıdık bir hikâye,
anlatılanları insanlara uyarladığımızda. Sırtımızda taşıdığımız, sırtımızdan
geçinen ve bize köle muamelesi yapan insanlar. Bir avuç insanın refahı için
kendisine ait olmayan zorluklara katlanmak mecburiyetinde olan bir dünya dolusu
insan ve bu insan sayısıyla adalet duygusu arasında ters bir orantı var.
Atılmış adlı hikâyeden:
İlerde bir kayık vardı. Kayıktaki adam balık
avlıyor olmalı diyordum. Kıpırtısız öyle duruyordu. İlkten dönsün diye
beklemiştim. Bayılırım balık tavasına. Adam kıyıya çıkınca konuşacaktık. İşsiz
olduğumu öğrenince yanına alacaktı beni. Bir cigara yaktım. Arkadan şehrin
uğultusu geliyordu.
…
Altı gün mü yedi gün mü oluyor
aylaktım. Yirmi beş lirayı veren adam yere yere bakmıştı. Sormadım. Önemli olan
neden atıldığım değildi; atıldığımdı.
…
Manavın önünde iki kişi vardı.
Durdum. Uzandım küfelerin birinden bir elma aldım. “kaça bunun kilosu?”
diyecektim. Elimdeki en irisiydi. Kimsenin bana baktığı yoktu. Elmayı cebime
attım, yürüdüm. Beş adım sonra arkamdan kısık bir ses “aşırdı” dedi. Döndüm;
“kim o aşırdı diyen?” diye bağırdım. Üçü birden dönüp baktılar. Geçe biden
çevirdiler başlarını: beni görmemişler gibi, ben orada yokmuşum gibi.
…
Yandaki kanepede oturan bir adam
bana bakıyordu: beni görüyormuş, ben oradaymışım gibi. Tek ayaklıydı bu adam;
bir bacağı tahtaydı. Bir cigara yaktım. Umutluydum. Yeni bir işe girecektim. Bu
sabah “Yarın uğra” demişti birisi…
Şehir yaşamı: kalabalıklar içindeki
yalnızlık, bir başınalık duygusunu hissedebiliyor musunuz okurken? Peki ya umutsuzluk
içindeyken, her şey ters giderken bile umutluyum demenin ne zor olduğunu.
Umudunuz olmadığı halde umutluyum derken boğazınızda düğümlenen şeyin ne
olduğunu merak ettiniz mi hiç? Daha çok görünebilmek adına geldiğimiz
şehirlerde gittikçe siliniyoruz; bakıyor ama görmüyorlar, bakıyoruz ama
görmüyoruz.
Eylemci adlı hikâyeden:
Emin Tınoğlu ertesi sabah
kalktıktan sonra çantasını alıp evden çıktı. Ülkü Derneği yöneticisinin evine
gidecekti bugün bombaları almak için. Geçen ay üç bomba vermişler, üçünü de
kullanmıştı. Dernekte ilk görüştüklerinde adam şaşırmıştı. “Böyle işleri
gençler yapıyor. Yaşlısınız siz.” “Yaşlı olmam daha iyi; kimse kuşkulanmaz.
Polisler kimlik bile sormuyor bana.” Sonunda kabul ettirmişti eylemciliğini.
Geçen ay kullandığı üç bombadan en etkilisi Devrim Kitabevi’ne attığı olmuştu. Dükkân
harap olmuş; kitapçı ile bir alıcı ölmüş, birisi de yaralanmıştı. “Devrim
kitabeviymiş! Adından belli değil mi komünist yuvası olduğu? Alışveriş edenler
de öyledir. Kökünü kazımalı bunların.” Bu kez de ilk bombayı şu berber dükkânına
koyacaktı: İleri Berber Salonu. Gösterecekti ona ileriyi. Son yıllarda ne de
çok solcu türemişti ülkede. Bir gün yandaki apartmanın birinci katında oturan
şu solcu yazarın da defterini dürecekti. Yalnız yeterince bomba vermiyorlardı.
Bir öğrense bunları yapmayı!
…
Sokağa vardığında berberin önünde
kimseler yoktu; içerde berberle kalfası iki kişiyi tıraş ediyordu, bir adam da
oturmuş gazete okuyarak sıra bekliyordu. “Görürsünüz az sonra solcu gazeteleri
okumak nasılmış!”
…
Öğleden sonra Emin Bey odasında bir
süre kitap okuduktan sonra rehberde komşu solcu yazarın numarasını bulup
telefonla aradı onu. Telefonu açanın adamın kendisi olduğunu öğrenince:
-Bana bak yakında soluğunu kesicem
senin, dedi.
-Hadi oradan moruk, senin soluğun
kesilmiş belli.
-Moruk değilim ben, 25 yaşındayım.
-Öyleyse kafanla sesin moruklaşmış
senin.
-Yakında görürsün sen moruğu.
-Suçum neymiş benim? Ezilen,
sömürülen yoksul halka bir kurtuluş önlemi önermek suç mu?
-Değil ama senin önlemin
komünistlik.
-Sömürücülere gönüllü uşaklık eden,
yüzünü göstermekten korkan yüreksiz faşistler vız gelir bana; elinden geleni
ardına kayma, deyip telefonu kapadı adam.
Ana yola çıkan sokağa sapınca
ilerde, köşedeki bankadan patlamalar duydu. Camları kırılmış büyük
pencerelerden dışarıya alevler taşıyordu. “Komünistlerin işi bu. İyi ki çalışma
saati değil.” Yüreği çarparak hızlandı. Karşıdan, yirmi yaşlarında iki genç
koşarak geliyordu. Emin Bey yaklaşan gençlere öfke ile “Durun ulan piçler!” diye
bağırıp kollarını açtı, tutmak için. Olay yerinden hızla kaçanlardan birisi
farkında bile olmadan ona çarptı. Emin Bey sırt üstü yere düştü, başını
kaldırımın kıyısına çarptı. Öylece uzanmış kaldı orada., kıpırdamadan. Az sonra
yanında toplanan birkaç kişiden biri: “Ölmüş bu yahu; kanı bile akmamış.” dedi.
Kendinden farklı düşünenlere karşı
beslenen kinin gençlere has bir olumsuzluk olmadığını gösteren bir hikâye.
Kendisi de kin besledikleriyle aynı eylemi gerçekleştiren, kendi eylemini
meşru, karşıt düşüncenin eylemini vatan hainliği olarak gören zihniyete bir
örnek. Adımlar özeleştiri yapılarak atılsa, belki de bu noktada olmazdı dünya.
Kitabın sonuna gelinceye dek
okuduklarımın ve okuduklarımın düşündürdükleri ve çağrıştırdıkları, gerçekler
ile gerçekmiş gibi gösterinler arasındaki farkı altını çizdiği için içim biraz
burulmuştu. Neyse ki kitabın sonunda yer alan iki tebessüm ettirici ve çocukluk
günlerini hatırlatıcı masal durumu biraz toparladı. Son olarak kitaba kulak
kesiliyoruz.
Deve deveyken, sinek sinekken, ben babamın
beşiğini tıngır mıngır sallarken, anam beni doğuracaktı. “Sancım tuttu sana,
koş ebeyi çağır.” dedi. Fırladım kalktım; babam huysuzluk ediyordu ama kim
dinler babamı, doğmak istiyordum ben. Ebenin evine koştum; kapıyı çaldım. “Kim
o” dedi bir ses. “Ebanım, bize gidicez, anam beni doğuracak.” dedim. “Ebe evde
yok, gökyüzüne gitti çocuk doğurtmaya.” dedi aynı ses. Durulacak zaman mı,
koştum eve.
…
Sık sık kayboluyordum artık. Belki
bu yüzden belki de beşiğini sallarken huysuzluk ettikçe kulaklarını çekmemin
öcünü almak için, babam okula verdi beni. Yıllarca sürdü bu. Hiç
hoşlanmıyordum; arkadaşlarla itişip kakışmak, öğretmenleri dinlemek yüzünden
elimde olmadan büyüyordum. Konuşmam yetmiyormuş gibi düşünmeye de başladım. En
kötüsü buydu. Çoğu insanlar gibi düşünmeden konuşsaydım kimse bir şey
demeyecekti; ama ben düşündüğümü söylemeye kalktım. Yukarıya bildirildi; başöğretmen
beni getirtip ağzıma acı biber sürdü. “Böyle giderse beynine de biber sürülür”
dedi…
11 Nisan 2013 Perşembe
Bir Bilim Adamının Romanı: Mustafa İnan
Kitapçı
Samet Yangın
Etiketler:
Bir Bilim Adamının Romanı,
Biyografi,
Mustafa İnan,
Oğuz Atay,
Roman
0
yorum
Oğuz Atay'dan bir biyografik roman. Okumakta çok geç kaldığımı düşündüğüm bir kitap. Hem Oğuz Atay'la hem de Mustafa İnan'la tanışmama vesile olan bir eser! Oğuz Atay'ın üslubuna alışık olmayanlar ilk bir kaç sayfa zorluk yaşayabilir. Ancak alıştıktan sonra dur durak bilmeden okuyacak; Mustafa İnan'ın hayatına, yaşadığı döneme zaman yolculuğu gerçekleştireceksiniz! O dönemleri aslında biliyorsunuz! Ama bu sefer hiç bakmadığınız açılardan bakacaksınız.
Zaman yolculuğu demişken Oğuz Atay, kronolojik bir roman sunmuyor. Kendine özgü zaman çizgisiyle ve kelimeleriyle bilmediğimiz bir kişinin hayatını gösteriyor. Kimi zaman, keşke bu kısımları biraz daha fazla anlatsaydı demeye hazırlıklı olun!
Oğuz Atay, Mustafa İnan'ın öyküsünü; Mustafa İnan için, onun ölümünden sonra düzenlenen ödül törenine denk gelen bir öğrenci ile öyküyü anlatan profesör üzerinden bize aktarıyor.
Mustafa İnan kimdir? Vikipedi'deki sayfasına burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz. Mustafa İnan bir kaç cümleye sığmaz... 1911'de doğup 1967'de vefat etmiştir. İki dünya savaşını gören, Kurtuluş Savaşı'nı yaşayan, damdan düşmesini "aklım yerine oturdu" diye niteleyen inşaat mühendisi dehadır. Yurtdışında ilk doktorayı yapan, Türkiye'de teknik ekol oluşturan, doktorayı Türkiye'ye taşıyan, devamlı öğrenen bir öğrenciydi...
Oğuz Atay'ın ileride çocuklarıma okutacağım kitabıdır! Hatta okullarda ders olarak okutulması gereken bir kitaptır! Bu kitabı okurken sayfalarca not çıkardım.
" 'Ben efsaneleştirmeye pek karşı değilim aslında,' dedi orta yaşlı profesör. 'Yeter ki efsaneleşen kişi buna hak kazansın. Ne yazık ki insanların kalabalık bölümü onları biraz büyütmezsen pek etkilenmiyor. Tek başına elli kişiyi birden kılıçtan geçirdiğini anlatmazsan kahraman olamıyorsun. Üstelik bilim masalları da zararsız. Buna inanan, bilim kahramanlarının efsanelerine özenen, sonunda olsa olsa profesör filan olur, hiç olmazsa insan kasabı olmaz.' " (sayfa 79)Okudukça kızdım, kızdıkça okudum! Kızdım çünkü ders almadığımız, hep aynı hatalara düştüğümüz şeyleri gördüm.
Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'nde kısa çaplı bir anketle şu sonuca ulaştım; öğrenci arkadaşlarımın çok çok azı Mustafa İnan'ı tanımaktadır!
Dört yılımı liseye "harcamış" bir insan olarak hafızamı yokladım. Hiçbir hocam bu bilim adamından bana o zamanlarda da bahsetmedi! İşimiz sadece formülleri ezberlemekti!
"Kozmoğrafya imtihanına giren öğrencilerin kopya çekmek yerine bütün kitabı ezberlemesini isteyenlere söylüyorum." (sayfa 54)Sanat Tarihi ve Bilim Tarihi dersleri koymak çok zor sanırım... Yakın tarihimizi ve büyüklerimizi tanımaktan o kadar yoksunuz ki... Çağdaşı Cahit Arf'ı ilk defa paralar üzerinde görenlerimiz var. Çağdaşı mimar ve sanatçı Arşi Olcay'ı ise o kadar az tanıyan var ki... Bu da ince sitemimdir.
" Bazılarına, çok uzaklardan bile görünen yüksek yapılar kurmak çekici gelecektir. Bırakınız bu işleri öyleleri yapsın. Bazıları da insanları çalıştırmak, büyük teşebbüsleri idare etmek ihtirasıyla yanarak kuvvetli olmak isteyeceklerdir. Bırakınız parayla da onlar uğraşsın. Sizin 'kuvvetli' olmak gibi bir derdiniz yoksa, siz de Leonardo Da Vinci gibi 'Kuvvet nedir?' diye merak ediyorsanız, buyrun, sizleri Mekanik Kürsüsü'ne beklerim. Çünkü bazılarına göre 'Kuvvet' para ile organizasyonun çarpımına eşittir; bize göre de kuvvet ivme ile kütleyi ilgilendiren bir büyüklüktür. Bu iki formülü birbirine karıştırmayın, kürsü ile ticarethaneyi birbirine karıştırmayın olur mu çocuklar? " (sayfa 217)Alıntılanacak, anlatılacak o kadar çok yer var ki... Mustafa İnan bir şeyleri değiştirmek için para ve organizasyondan ziyade; ivmeyi yani hareketi ve kütleyi yani bilgiyi kullanmıştı!
Hocam, sizinle biraz geç tanıştığım için özrümü kabul edin. Ruhunuz şâd olsun.
Kitap:
İletişim Yayınları Resmi Sitesi
İdefix.com
Kitapyurdu.com
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)