Saatleri Ayarlarma Enstitüsü

Hayri İrdal'ın hayatını kendi ağzıyla dinlemeye başlıyoruz. Ahmet Hamdi Tanpınar bize hiciv ve mizah dolu bir eser bırakmış.Samimi bir anlatımla hikayenin içine doğru gidiyoruz. Sonunu az çok kestirmekle birlikte bizi nelerin beklediğini merak etmekten kendimizi alamıyoruz.

Kitabı ilk duyduğumda biraz fantastiktir diye düşünmüştüm. O yıllarda sanırım ortaokuldaydım. Türkçe öğretmenimiz (Cihangir Kılıç - kendisini buradan sevgiyle anıyorum) kitabı anlatmıştı. O zamanlar içime düşen merakla birlikte kitabı elime aldığımda "komik" tasvir edebileceğimiz Hayri İrdal ve onun mülayimliğiyle karşılaştım.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü Hayri İrdal için bir milat ve biz milattan önce ve milattan sonra Hayri İrdal'ı ve olayların onu sürükleyişine tanık oluyoruz. Mizahla dönemin gerçekliğini anlıyoruz. Roman sanki Hayri İrdal'ın anı kitabı havasında bizi bu fantastik gerçekliğe daha da inandırıyor.

Halit Ayarcı'dan velinimetim diye bahseden Hayri İrdal, SAE'nin kurulma aşamasında ne iş yapacaklarını velinimetine soruyor ve Halit Ayarcı'nın cevabı:

"Dostum, işler bizden sonra dünyaya gelmişlerdir. İşleri onları görecek adamlar icat eder. Biz de bunu icat ettik. Bunu bizden evvel kimsenin düşünmemesi veya başka şekilde düşünmüş olması müsbet olmasına mani midir, sanıyorsunuz?Biz iş yapıyoruz, hem mühim bir iş... Çalışmak, zamanına sahip olmak, onu kullanmasını bilmektir. Biz bunun yolunu açacağız.Etrafımıza zaman şuurunu vereceğiz. İçinde yaşadığımız havaya bir yığın kelime ve fikir atacağız. İnsan, her şeyden evvel iştir, iş ise zamandır, diyeceğiz. Bu müsbet bir hareket değil midir?"

SAE'nin bir bakıma amacını ve oluşum hikayesini özetlemektedir.

Halit Ayarcı'nın grafik hazırlaması ise ayrı bir güzeldir ki okursanız eğer o küçük sahneyi göreceksiniz.

Hayri İrdal, Halit Ayarcı'nın tüm azmine ve girişimciliğe yabancı kalmakta, ayak uyduramamakta ve kendi deyimiyle gerçekçi yaklaşmaktadır. Olayları akışına bırakarak kendisinin sürüklenmesini izlemektedir.

SAE'nin tasfiyesine karar verildikten sonra Halit Ayarcı bir tasfiye komisyonu kuruyor...

"Bihakk-ı Hazret-i Mecnun izâle eyleye Hak 

Serimde derd-i hıredden biraz eser kaldı. "  İzzet Molla

Bendeki kitap Dergâh Yayınları'ndan.

Eser İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda Özgür Yalım tarafından sahneye uyarlanmıştır. İzlemeye fırsatım olmadı, ancak çok eğlenceli bir oyun olduğundan şüphem yok.


Kitap:
Dergâh Yayınları
KitapYurdu.Com